راهکارهای  رسیدن به تعادل در کمال‌گرایی

کمال‌گرایی متعادل و کنترل شده می‌تواند می‌تواند یک ویژگی شخصیتی بسیار مثبت و رشد دهنده باشد. بنابراین اگر کمال‌گرا هستید، نیازی نیست این خصوصیت را از بین ببرید؛ بلکه با استفاده از راهکارهایی می‌توانید این ویژگی را در راستای اهداف خود به کار ببرید. برخی از این راهکارها در ادامه آورده شده است.

1-  هدف‌های کوچک و واقعی تعیین کنید

رسیدن به هدف‌های بزرگ سخت‌تر است و به زمان بیشتری نیاز دارد. همچنین استرس و احساس شکست را بیشتر می‌کند. ایجاد هدف‌های کوچک باعث می‌شود نقاط عطف بیشتری به وجود بیاید و انگیزه و احساس موفقیت بیشتر شود. همچنین این امکان را فراهم می‌کند تا در صورت غیرواقعی بودن هدفتان یا نادرستی روش، مسیر و هدف خود را تغییر دهید.

۲- منتقد درونی خود را به چالش بکشید

احتمالاً شما هم مانند بیشتر افراد کمال‌گرا یک منتقد و صدای درونی دارید که به طور مداوم به شما می‌گوید که تلاش‌تان کافی نیست. این مکالمات درونی ضربه بسیاری به عزت نفس شما می‌زند و جلوی بهره‌وری‌تان را می‌گیرد. با تمرین مکالمات درونی مثبت، تغییر بسیاری در اعتماد به نفس و انگیزه شما شکل خواهد گرفت و حس بهتری به خودتان پیدا می‌کنید.

۳- موفقیت‌های خود را جشن بگیرید

موفقیت‌ها کمتر از شکست‌ها در ذهن می‌مانند. به همین دلیل لازم است تا موفقیت‌های‌تان را برای خود تکرار کنید و آن‌ها را جشن بگیرید. همچنین تلاش سالم زمانی اتفاق می‌افتد که به غیر از خود بتوانید موفقیت‌های اطرافیانتان را هم ببینند و تحسین کنید. بنابراین تشویق و توانمندسازی اطرافیان و خوشحالی برای موفقیت‌های آن‌ها کمک می‌کند تا تمرکز از خودتان برداشته شود و بتوانید رقابت سالم‌تری داشته باشید.

۴- هزینه‌ای که می‌پردازید را بررسی کنید

آیا رسیدن به توقع‌های غیرواقعی‌تان ارزش هزینه‌هایی که می‌پردازید را دارد؟ بهایی که در ازای این کار باید بپردازید را بررسی کنید. سلامت جسمی و روانی شما بسیار اهمیت دارد و نباید به دلیل رسیدن به موفقیت به خطر بیفتد. پس ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنید و مطمئن شوید که ارزش انجام چنین کاری را دارد.

۵- رویکرد صفر و صدی نداشته باشید

اگر یکی از پروژه‌های شما شکست می‌خورد یا بازخورد منفی می‌گیرید، به این معنی نیست که شما آدم بی‌استعداد یا ناتوانی هستید. احتمالاً بسیاری از اوقات خود را به بدترین اتفاق فکر می‌کنید و یا تفکر وسواس‌گونه و بیش از حد درباره اشتباهات خود دارید. در این مواقع ذهن خود را متوقف کنید و سعی کنید از زاویه‌ دیگری به موضوع نگاه کنید. موفقیت بدون شکست معنی ندارد و همه افراد اشتباه می‌کنند. از اینکه تلاش کردید و تجربه کسب کردید، خوشحال باشید.

۶- نه گفتن را تمرین کنید

افراد کمال‌گرا معمولاً با نه گفتن مشکل دارند؛ زیرا می‌خواهند در چشم دیگران بهترین باشند و همه کارها را به بهترین شکل انجام دهند. همین باعث می‌شود به اجبار کارهایی را بپذیرید که از توان شما خارج است و دچار اضطراب شوید. نه گفتن را تمرین کنید. خودتان،‌ علاقه و سلامتتان را در اولویت بگذارید.

انواع کمال گرایی را بشناسید تا بتوانید کمال گرایی خود را کنترل کنید

شناخت انواع کمال گرایی به شما کمک می‌کنند که نوع کمال‌گرایی خود و اطرافیان‌تان را تشخیص دهید و برای غلبه بر آن اقدام کنید. در این مقاله به 11 مورد از نوع های مختلف کمال گرایی اشاره کرده‌ایم.

لازمه شناخت انواع کمال گرایی

اغلب افراد ادعا می‌کنند که کمال‌گرا نیستند و این خصلت را تنها به دیگران نسبت می‌دهند. در صورتی‌که کمال‌گرایی انواع مختلفی دارد که می‌توانید با بررسی آن‌ها متوجه شوید که شما نیز در زمینه‌هایی کمال گرا هستید.

برای مثال کمال‌گرایی ممکن است در وسواسی که هنگام خرید دارید، در آداب غذا خوردن، در کسب ثروت، در رفتار با فرزند، در انتخاب شغل و… بروز پیدا کند. بنابراین لازم است شکل‌های مختلف را بشناسید تا بتوانید با شناخت نوع کمال‌گرایی خود، رفتار، احساسات و تفکرتان را در کنترل کنید.

از طرف دیگر نیز می‌توانید با شناخت نوع کمال‌گرایی اطرافیان‌تان، ارتباط مؤثر و بدون چالشی برقرار کنید.

انواع کمال گرایی چیست؟

با شناخت نوع های مختلف کمال گرایی به خوبی می‌توانید این ویژگی را را در تمام جنبه‌های مختلف زندگی کنترل کنید.

1- شناختی

فرد با این نوع کمال‌گرایی عقیده دارد که باید اندیشه‌ها و افکاری بلندپروازانه و آرمان‌گرایانه داشته باشد. این نوع افکار و اندیشه‌ها با وجود غیر منطقی بودن‌شان، برای فرد کمال‌گرا خوشایند هستند. فردی که ذهنی خودشیفته دارد، این نوع کمال‌گرایی باعث می‌شود تا اندیشه‌ها و افکار خود را بهترین بداند و با تعصبی که دارد همیشه به دنبال سلطه‌جویی بر دیگران باشد.

در نتیجه فرد کمال‌گرا از شنیدن انتقاد و سرزنش متنفر است زیرا خودش را بهترین و بدون نقص می‌بیند.

2- در احساس

افراد با این ویژگی بسیار حساس و احساساتی هستند و تمایل دارند هر تجربه‌ای را در احساساتی‌ترین حالت ممکن تجربه کنند. برای مثال تمایل دارند دیگران برای توصیف کردن‌شان از واژه‌های تو محشری، تو بی‌همتایی، جهان بدون تو معنا ندارد و… استفاده کنند.

این ویژگی باعث می‌شود تا در بسیاری از مواقع فرد، احساسات و رفتارهایی روان‌پریشانه و خارج از حد‌اعتدال داشته باشد. تنها کافی است در مورد یکی از افراد و یا اشیاء مورد علاقه او اظهارنظر منفی داشته باشید تا با تعصب شدید و واکنش تند آن‌ها روبه‌رو شوید. در این‌گونه افراد، عقل و منطق جای خود را به تعصب و احساسات شدید می‌دهند.

برای مثال فردی را تصور کنید که به فلان بازیگر و یا فلان خواننده علاقه شدید دارد، به گونه‌ای که پوسترهای او را به دیوار اتاقش نصب کرده است. این فرد به حدی در مورد فرد محبوبش تعصب دارد که اگر حرفی در مورد او بزنید به تندی به شما پاسخ می‌دهد.

3- در رفتار

این‌گونه افراد در حوزه رفتار بسیار سخت‌گیر و عصبی بوده و هر رفتاری را نمی‌توانند تحمل کنند. در نتیجه رفتاری پادگانی و دیکتاتوری را در محل زندگی و کار خود پایه‌گذاری می‌کند، به گونه‌ای که اطرافیانش از دست او عاصی و کلافه می‌شوند.

برای مثال اگر این فرد معلم شود اصلا نمی‌تواند هر رفتاری را از دانش‌آموزان خود ببیند و نادیده بگیرد. او با دیدن هر رفتاری که مطابق باورها و عقایدش نباشد، به تندی برخورد کرده و جنجال به پا می‌‌کند.

4- در اخلاق

یکی از مهم‌ترین نوع های کمال گرایی، کمال‌گرایی در اخلاق است زیرا اطرافیان را به شدت درگیر می‌کند. این‌گونه افراد دارای روحیه و خصوصیات اخلاقی منحصر به فردی هستند و از باید و نبایدهای خاصی پیروی می‌کنند. به گونه‌ای که در زمینه دستورات اخلاقی با تندی، تعصب و خشونت رفتار می‌کنند. آن‌ها بر تمام عقاید خود پایبند بوده و اصلا حاضر نیست چیزی غیر از عقایدشان را بشنود.

برای مثال همه ما با افرادی روبه‌رو شده‌ایم که به شدت مذهبی بوده و مدام در تلاش هستند تا رفتارها و کارهای خود را بر اساس دستورات دینی خود انجام دهند. حتی تمام صحبت‌های‌شان نیز بر پایه دین و اصول آن است.

5- در ظاهر

افرادی که کمال‌گرایی در ظاهر دارند همیشه در تلاش هستند تا از مد روز در زمینه لباس و آرایش پیروی کنند. آن‌ها بخش زیادی از درآمد خود را به ظاهرشان اختصاص می‌د‌هند و دوست دارند مورد تایید دیگران بوده و در نظرشان زیباترین، بهترین، خوش‌تیپ‌ترین و جذاب‌ترین باشند.

این‌گونه افراد با انگیزه‌های متفاوتی که دارند، بیش از حد به ظاهر خود توجه می‌کنند و اغلب دچار خود کم‌بینی و ضعف شخصیتی هستند. به همین دلیل سعی دارند با عمل‌های جراحی زیبایی، پوشیدن لباس‌های عجیب و غریب و آرایش‌های زننده جلب‌توجه کنند.

برای مثال فردی را در نظر بگیرید که زیبایی متوسطی دارد و برای زیباتر شدن دست به عمل‌های متفاوتی می‌زند. یا فردی که از قد کوتاه خود رنج می‌برد و همیشه سعی می‌کند کفش‌های پاشنه‌بلند بپوشد.

6- در شغل

فردی که در شغل خود کمال‌گرا است، سعی می کند شغلی را انتخاب کند که مناسب‌ شأن و شخصیت خود و خانواده‌اش باشد و مورد تایید، تشویق و حسادت دیگران قرار بگیرد. بنابراین حاضر نیست هر کار و حرفه‌ای را انتخاب کند. او عقیده دارد که شغل انتخابی‌اش باید بهترین، پردرآمدترین و با کلاس‌ترین شغل در بین دوستان و نزدیکانش باشد تا بتواند به شهرت، قدرت و ثروت مورد انتظار خود برسد.

این افراد حاضر هستند که ماه‌ها و سال‌ها بیکار بمانند اما هر شغلی را انتخاب نکنند. حتی در مورد محل کار و همکاران‌شان نیز بیش از حد افراط می‌کنند و دوست دارند همه‌چیز و همه‌کس مورد تاییدشان باشد. اگر هم در نهایت شغلی را انتخاب کردند، بیش از حد کارشان را جدی گرفته و دیگران را کلافه می‌کنند.

برای مثال اگر فردی را در اطراف خود سراغ دارید که با وجود سن بالا هنوز هم شغلی را انتخاب نکرده و مردد است، بدانید که آن فرد در انتخاب شغل مورد نظر خود بیش از حد وسواس به خرج داده و فرد کمال‌گرایی است.

7- در علم و تحصیل

افرادی که در علم و تحصیل کمال‌گرا هستند، اغلب در دوران کودکی از طرف والدین خود به رقابت با دیگران و کسب بهترین نمرات تشویق شده‌اند. عده‌ای از والدین تنها علاقه‌های خود را به فرزندان‌شان تحمیل می‌کنند و به آن‌ها تلقین می‌کنند که باید در عالی‌ترین رشته‌ها مانند پزشکی، دندان‌پزشکی، مهندسی برق و… تحصیل کنند. به همین دلیل فرزندان‌شان در درس خواندن به شکل افراطی عمل می‌کنند.

افراد کمال‌گرا در تحصیل تنها به نمره 20 راضی هستند و گمان می‌کنند که اگر نمرات خوبی کسب نکنند، مورد علاقه و تشویق دیگران نخواهند بود. حتی ممکن است تا جایی به درس خواندن معتاد شوند که تمام عمر خود را به جای لذت بردن از زندگی و توجه به خود، به درس خواندن و مدرک گرفتن اختصاص دهند.

این افراد بیشتر عمر خود را در اضطراب، دلشوره و نگرانی به سر می‌برند زیرا دوست دارند در حوزه علم و تحصیل همیشه باهوش‌ترین، بی‌نقص‌ترین و عالی‌ترین باشند.

8- در سلامت

توجه به بهداشت جسمی و روانی یکی از بهترین ارزش‌ها و اهدافی است که فرد می‌تواند در زندگی داشته باشد. اما زمانی‌که سلامتی برای فرد حالتی وسواس‌گونه و بیمارگونه به خود بگیرد، به گونه‌ای که اصلا به هیچ‌چیز دیگری در زندگی توجه نکند را کمال‌گرایی در سلامت گویند.

این نوع از نوع های مختلف کمال گرایی باعث می‌شوند تا فرد تمام بیماری‌ها را به خود نسبت دهد و مدام در نگرانی و اضطراب به سر ببرد. به عبارت دیگر در زمینه سلامتی فرد دچار وسواس ذهنی شده و درگیر نوعی خودشیفتگی است.

برای مثال افرادی که حاضر نیستند در رستوران‌ها و کافه‌ها چیزی بخورند و اصرار دارند که در این مکان‌ها بهداشت رعایت نمی‌شود. یا افرادی که برای کوچک‌ترین اتفاق و مشکلی به پزشک مراجعه می‌کنند.

9- در خانواده

شکل‌گیری کمال‌گرایی در اغلب افراد به دلیل داشتن خانواده‌ای کمال‌گرا است. زیرا در شکل دادن به باورهای هر فرد، ابتدا خانواده نقش اساسی دارد. زمانی‌که کودک به دنیا می‌آید با بایدها و نبایدهایی از طرف پدر و مادرش روبه‌رو می‌شود که تا آخر عمر در ذهن او باقی می‌مانند و به ندرت از بین می‌روند. چون کودک قوه تحلیل خوب و بد را ندارد و تمام بایدها و نبایدها را باور کرده و می‌پذیرد.

کمال‌گرایی در خانواده باعث می‌شود تا تمام افراد عصبی باشند زیرا در خانواده کمال‌گرا همیشه تنش و باید و نباید برقرار است. اگر می‌خواهید خوانواده‌های کمال‌گرا را بشناسید تنها کافی است به رفتارها و احساسات‌شان توجه کنید. آن‌ها عواطفی سطحی و رفتارهایی خشک و بی‌روح دارند.

در این خانواده‌ها پیام‌های بازدارنده زیر به‌طور مداوم به کودکان القا می‌شود:

• کامل باش
• قوی باش
• سخت‌کوش باش
• عجله کن
• دیگران را خشنود کن
• منظم باش
• زیاد صحبت نکن
• عاقل باش
• و… .

10- در ثروت

کمال‌گرایی در ثروت باعث می‌شود تا فرد به‌طور افراطی به پول و جمع‌آوری آن فکر کند. همه ما افرادی با این ویژگی را در اطراف خود دیده‌ایم. آن‌ها می‌خواهند به پولدارترین فرد عالم تبدیل شوند و در ذهن‌شان هیچ‌چیزی غیر از پول جایگاهی ندارد. به همین دلیل برای پول‌دار شدن حاضر هستند هر کاری انجام دهند تا به همان چیزی برسند که آرزویش را دارند.

اخلاق آن‌ها به گونه‌ای است که اگر هم به همان مقدار پولی که همیشه آرزویش را دارند برسند، رفتار خشک و خودخواهانه‌ای از خود نشان می‌دهند. زیرا می‌ترسند که روزی این پول‌ها را از دست بدهند.

11- در تغذیه

این‌گونه افراد در تغذیه خود به شدت به کالری و انرژی مواد غذایی که مصرف می‌کنند، اهمیت می‌دهند. حتی در اغلب موارد دیده شده که به آداب غذا خوردن نیز بیش از حد وسواس نشان می‌دهند. به همین دلیل اگر کوچک‌ترین خللی در نحوه تغذیه آن‌ها انجام شود، جنجال به پا می‌کنند.

اگر خوب به این افراد توجه کنید به این نکته مهم می‌رسید که پشت تمام رفتارها و حساسیت‌های غذایی آن‌ها، احساسات فروخورده‌ای مثل حقارت، خشم، نفرت، افسردگی و… وجود دارد و حال‌ روحی‌شان اصلا خوب نیست. شما به خوبی می‌توانید رفتارهای عصبی آن‌ها را ببینید.

12- در رابطه

درست است که برقراری ارتباط موثر با دیگران نوعی مهارت محسوب می‌شود و لازمه زندگی اجتماعی است اما اگر حالتی وسواس‌گونه و سخت‌گیرانه به خود بگیرد، کمال‌گرایی محسوب می‌شود.

فرد کمال‌گرا همیشه به دنبال بهترین و بی‌نقص‌ترین ارتباط است و برای ملاقات‌های ساده هم به شدت وسواس به خرج می‌دهد. ارتباط آن‌ها پر است از شک، تردید و بدگمانی و از طرف دیگر همیشه دوست دارند که در جمع‌های مختلف مورد تایید و تعریف دیگران قرار بگیرند، از نوع لباس و ظاهر گرفته تا آداب و تشریفات.

فردی که در ارتباط برقرار کردن با دیگران کمال‌گرا است همیشه با خود می‌گوید:

• باید قبل از هر ملاقاتی همه‌چیز را تدارک ببینم تا عالی و بی‌نقص باشم،
• من دوست ندارم با افراد غریبه مراوده کنم و هم‌صحبت شوم،
• باید تمام روابط خود را کنترل کنم تا کسی در مورد من بد قضاوت نکند،
• من نمی‌توانم با فردی که سطح پایین‌تری از من دارد، ارتباط برقرار کنم.

13- در تفریح و شادی

یکی دیگر از مهم‌ترین نوع های کمال گرایی ، کمال‌گرایی در تفریح است. این افراد همیشه به دنبال تفریح، سفر و شادی بوده و در این کار بیش از حد افراط می‌کنند. اگر به خوبی به این افراد نگاه کنید آن‌طور که نشان می‌دهند شاد نیستند و برای فرار از واقعیت‌های زندگی خود به شادی و تفریح پناه می‌برند.

آن‌ها برای رسیدن به اوج لذت حاضر هستند هر کاری انجام دهند، حتی مصرف مواد روان‌گردان. هر کاری که آن‌ها را برای لحظه‌ای از دردها و مشکلاتی که در زندگی دارند، رها کند. این افراد عقیده دارند که دنیا دو روز است و نباید بیش از حد کار کرد و سختی کشید، بلکه فقط باید تفریح کرد و از زندگی لذت برد.

شادی و تفریح به حد اعتدال خوب و لازمه هر فردی است. اما فراموش نکنید فردی که به حد افراطی خود را با مهمانی رفتن، پارتی گرفتن، مسافرت رفتن‌های مکرر و… مشغول می‌کند، سعی دارد از درد و رنج‌های زندگی‌اش فرار کند.

توصیه مهم

تمام نوع های کمال گرایی بیان شده در این مقاله را با دقت بخوانید و بررسی کنید که خودتان و اطرافیان‌تان کدام‌یک از آن‌ها را دارید. با این کار به خوبی متوجه می‌شوید که در چه اموری باید خود را کنترل کنید و همچنین با دانستن نوع کمال‌گرایی اطرافیان‌تان نیز می‌توانید ارتباط بهتری با آنان برقرار کنید.